Komisja Europejska wprowadziła nowe wytyczne dotyczące oceny klinicznej sierocych wyrobów medycznych zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wyrobów medycznych (MDR). Rozporządzenie MDR znacznie podniosło poprzeczkę w zakresie dowodów klinicznych wymaganych do wprowadzenia na rynek wyrobów medycznych, w szczególności podkreślając potrzebę przeprowadzenia badań klinicznych przed wprowadzeniem na rynek w celu weryfikacji bezpieczeństwa i działania wyrobów o podwyższonym ryzyku. Te rygorystyczne wymagania stanowią wyjątkowe wyzwanie dla wyrobów sierocych, które są przeznaczone do stosowania w rzadkich chorobach lub określonych wskazaniach w małych kohortach pacjentów.

Wyzwania stojące przed sierocymi wyrobami medycznymi

Każdego roku urządzenia sieroce trafiają do niewielkiej liczby osób, zwalczając rzadkie choroby o ograniczonych możliwościach diagnostycznych lub terapeutycznych. Wyroby te odgrywają kluczową rolę w zaspokajaniu niezaspokojonych potrzeb medycznych. Jednak brak szczegółowych wytycznych dla wyrobów sierocych w ramach MDR prowadzi do różnych interpretacji wymogów dotyczących dowodów klinicznych wśród producentów, jednostek notyfikowanych i organów regulacyjnych. Ta niespójność komplikuje proces certyfikacji tych istotnych urządzeń.

Jednym z istotnych wyzwań jest generowanie odpowiednich danych klinicznych w małych, często wrażliwych populacjach, takich jak małoletni lub pacjenci wymagający interwencji w nagłych wypadkach. Prowadzenie badań klinicznych w tych kohortach jest wymagające pod względem etycznym i praktycznym, co dodatkowo komplikuje gromadzenie danych w wymaganych terminach. Dodatkowo, wysokie koszty finansowe związane ze zgodnością z MDR mogą być zaporowe dla producentów, ponieważ niska sprzedaż sierocych urządzeń może nie uzasadniać takich wydatków.

Producenci opracowują również urządzenia ze wskazaniami sierocymi i niesierocymi, stosowane w różnych kohortach populacji. Wykazanie wystarczających dowodów klinicznych przed wprowadzeniem do obrotu dla wskazań sierocych może być równie trudne, jak w przypadku dedykowanych wyrobów sierocych. W takich przypadkach nowe wytyczne mają na celu wsparcie sierocych wskazań dla tych wyrobów bez naruszania wymogów dotyczących dowodów klinicznych dla wskazań innych niż sieroce.

Proporcjonalne stosowanie wymogów MDR

Biorąc pod uwagę te wyjątkowe wyzwania i brak konkretnych przepisów dotyczących MDR dla wyrobów sierocych, nowe wytyczne opowiadają się za zrównoważonym i proporcjonalnym stosowaniem wymogów MDR. Podejście to jest zgodne z art. 35 Karty Praw Podstawowych, zapewniając, że wymogi dotyczące dowodów klinicznych nie utrudniają nadmiernie dostępu pacjentów do ważnych sierocych produktów leczniczych. Wytyczne uznają, że w pewnych okolicznościach dopuszczalne jest wprowadzenie sierocego wyrobu do obrotu z ograniczonymi danymi klinicznymi przed wprowadzeniem do obrotu. Przejrzystość ma kluczowe znaczenie w takich przypadkach, zapewniając, że pracownicy służby zdrowia, pacjenci i opinia publiczna są świadomi wszelkich ograniczeń danych klinicznych i odpowiednich warunków certyfikacji.

Opracowanie nowych wytycznych

W sierpniu 2022 r. Grupa Koordynacyjna ds. Wyrobów Medycznych (MDCG) uznała wyjątkowe wyzwania związane z wyrobami sierocymi i potrzebę opracowania szczegółowych wytycznych. W związku z tym powołano specjalną grupę zadaniową ds. wyrobów sierocych, współpracującą z przedstawicielami zainteresowanych stron z jednostek notyfikowanych, przemysłu, towarzystw naukowych i pracowników służby zdrowia w celu opracowania kompleksowych wytycznych. Wytyczne te obejmują kryteria kwalifikacji wyrobu jako wyrobu sierocego, odzwierciedlające zarówno epidemiologię ilościową, jak i jakościową niewystarczalność alternatyw i oczekiwanych korzyści klinicznych.

Kluczowe sekcje wytycznych

Wytyczne podzielone są na dwie główne części, zawierające szczegółowe rozważania i porady proceduralne dotyczące sierocych produktów leczniczych:

CZĘŚĆ A – Rozważania dotyczące oceny klinicznej

  1. Dopuszczalność ograniczeń w danych klinicznych przed wprowadzeniem do obrotu sierocych produktów leczniczych.
  2. Kluczowe uwagi dotyczące oceny klinicznej nowych i starszych sierocych produktów leczniczych.
  3. Generowanie danych klinicznych po wprowadzeniu do obrotu sierocych produktów leczniczych, w tym nadzór po wprowadzeniu do obrotu (PMS) i obserwacja kliniczna po wprowadzeniu do obrotu (PMCF).

CZĘŚĆ B – Kwestie proceduralne

  1. Wytyczne dla jednostek notyfikowanych dotyczące oceny sierocych produktów leczniczych.
  2. Rola paneli ekspertów w kontekście sierocych produktów leczniczych.
  3. Dodatkowo, dokument zawiera trzy załączniki zawierające wskazówki dotyczące:
  4. Czynniki specyficzne dla sierocych urządzeń do uwzględnienia w raporcie z oceny klinicznej.
  5. Rozważania dotyczące badań klinicznych urządzeń sierocych.
  6. Ekstrapolacja danych klinicznych na wskazania sieroce.

Nowe wytyczne mają na celu usprawnienie oceny klinicznej i procesów regulacyjnych dla sierocych wyrobów medycznych, odpowiadając na wyjątkowe wyzwania, przed którymi stoją. Wspierając zrównoważone podejście do zgodności z MDR, wytyczne zapewniają, że niezbędne sieroce wyroby medyczne mogą dotrzeć do potrzebujących pacjentów bez zbędnych opóźnień. Wspólny wysiłek włożony w opracowanie tych wytycznych podkreśla zaangażowanie w poprawę wyników opieki zdrowotnej dla osób cierpiących na rzadkie choroby i schorzenia.