Kim jest dystrybutor w rozumieniu MDR i IVDR?
Dystrybutorem jest każdy podmiot gospodarczy, który udostępnia wyrób medyczny lub IVD na rynku Unii Europejskiej, nie będąc jego producentem, importerem ani upoważnionym przedstawicielem. Funkcję tę pełnią najczęściej hurtownie, operatorzy logistyczni, lokalni dostawcy oraz platformy handlowe zajmujące się obrotem wyrobami. Dystrybutor jest podmiotem niezależnym, ale obowiązanym do przestrzegania wymagań systemu zgodności i nadzoru określonych w MDR/IVDR oraz w krajowej ustawie o wyrobach medycznych.
Zakres obowiązków dystrybutora wyrobów medycznych
Art. 14 MDR i IVDR precyzyjnie określa zakres obowiązków dystrybutora. Podmiot ten musi m.in.:
- zweryfikować, czy wyrób posiada oznakowanie CE, nadany kod UDI oraz zgodność z MDR/IVDR,
- sprawdzić obecność deklaracji zgodności UE i kompletność instrukcji użytkowania,
- utrzymywać właściwe warunki transportu i przechowywania, zgodnie z wymaganiami producenta,
- rejestrować i przekazywać skargi, reklamacje oraz podejrzenia niezgodności,
- współpracować przy działaniach naprawczych, wycofywaniu wyrobów i komunikacji z organami.
Obowiązki dystrybutora obejmują także weryfikację, czy dane producenta i importera są zgodne z informacjami rejestrowymi w systemie EUDAMED i czy oznaczenie SRN zostało przypisane do odpowiedniego produktu.
Kontrola etykiet i dokumentacji – obowiązek operacyjny
Dystrybutor ma obowiązek systematycznego sprawdzania, czy każdy wyrób spełnia wymogi dokumentacyjne i oznaczeniowe:
- etykieta musi być zgodna z dokumentacją techniczną i zawierać dane producenta,
- instrukcja obsługi musi być dostępna w języku kraju dystrybucji,
- kod UDI musi być możliwy do zweryfikowania i powiązany z deklaracją zgodności.
Niezgodność etykietowania, brak instrukcji lub nieprawidłowy UDI może skutkować obowiązkiem wstrzymania obrotu i zgłoszeniem incydentu do producenta oraz organów nadzoru.
Zasady dystrybucji i przechowywania wyrobów
Dystrybutor musi zapewnić, że wyroby są magazynowane i transportowane w warunkach zgodnych z wymaganiami producenta i przepisami MDR:
- monitorowanie temperatury i wilgotności (jeśli dotyczy),
- stosowanie systemu FIFO lub FEFO dla wyrobów z terminem ważności,
- ochrona przed uszkodzeniem, zanieczyszczeniem lub dostępem osób nieupoważnionych.
Zasady te powinny być częścią procedur zgodnych z Dobrą Praktyką Dystrybucyjną (GDP) dla wyrobów medycznych oraz zintegrowane z systemem ISO 13485.
Vigilance – udział dystrybutora w systemie nadzoru
Dystrybutorzy są aktywnym ogniwem systemu Vigilance i PMS. Muszą niezwłocznie:
- przekazywać producentowi informacje o skargach i incydentach,
- prowadzić współpracę w ramach działań korygujących i FSCA,
- wspierać wdrażanie procedur Vigilance poprzez dokumentowanie i monitorowanie zdarzeń.
Obowiązek ten obejmuje również działania pomocnicze w zakresie PMS – rejestrowanie opinii użytkowników, zgłoszeń technicznych i potencjalnych zagrożeń.
Rejestracja skarg i udostępnianie informacji
Dystrybutor jest zobowiązany do prowadzenia pełnego rejestru:
- skarg od użytkowników, instytucji i pacjentów,
- zgłoszeń problemów jakościowych i reklamacji,
- danych o działaniach korygujących i wycofaniach z rynku.
Rejestry te muszą być dostępne dla producenta, przedstawiciela UE, importera oraz organów nadzoru na każde żądanie.
Odpowiedzialność i sankcje za niewykonanie obowiązków
Dystrybutor ponosi odpowiedzialność administracyjną i cywilną w przypadku naruszenia przepisów. Katalog możliwych sankcji obejmuje m.in.:
- grzywny administracyjne do 5 000 000 zł,
- nakaz wycofania wyrobu z obrotu i jego utylizacji,
- odpowiedzialność cywilną wobec użytkowników i podmiotów leczniczych.
Brak wdrożenia obowiązków z art. 14 MDR/IVDR może skutkować utratą statusu autoryzowanego dystrybutora w sieci dystrybucyjnej producenta.
Najczęstsze niezgodności operacyjne dystrybutorów
W toku audytów i kontroli najczęściej identyfikuje się następujące uchybienia po stronie dystrybutorów:
- udostępnianie wyrobu na podstawie nieaktualnej deklaracji zgodności,
- brak wiedzy o istotnych zmianach konstrukcyjnych wyrobu,
- niezabezpieczone warunki przechowywania lub transportu,
- brak reakcji na reklamacje lub incydenty zgłoszone przez użytkowników.
W wielu przypadkach stwierdza się także brak udokumentowanego przeszkolenia personelu operacyjnego w zakresie MDR i IVDR.
Jak Pure Clinical wspiera dystrybutorów w zapewnieniu zgodności?
Zespół Pure Clinical zapewnia dystrybutorom pełne wsparcie w zakresie wdrażania i nadzoru nad zgodnością operacyjną:
- tworzenie i wdrażanie procedur zgodnych z MDR i IVDR,
- budowa systemu rejestrów reklamacji, PMS i Vigilance,
- weryfikacja dokumentacji – deklaracji zgodności, oznakowania, instrukcji,
- szkolenia dla personelu operacyjnego i jakościowego,
- audyt gotowości operacyjnej i wsparcie w kontroli URPL.
FAQ
Czy dystrybutor może udostępniać wyroby bezpośrednio użytkownikowi końcowemu (np. pacjentowi)?
Czy dystrybutor może zmienić etykietę wyrobu lub jego opakowanie transportowe?
Jak często dystrybutor powinien aktualizować dokumentację dotyczącą weryfikacji CE i UDI?